“Những ngày mưa gió rét mướt này mẹ tôi hay làm món canh cá nấu dấm ăn với cơm nóng rất ấm áp, ngon miệng, màu bát canh rất đẹp khiến anh em tôi ăn liền mấy bát cơm”.
Mùa đông trên mâm cơm nhà tôi và nhiều gia đình khác hay có một bát canh cá nóng hổi, bốc khói nghi ngút đầy đủ màu sắc như những lát cà chua thái miếng cau chín tới, điểm thêm mấy cọng hành và thìa là xanh mướt, cùng với đĩa cá chép thơm ngon hấp dẫn. Bên cạnh đó là một đĩa rau xà lách và các loại rau gia vị tươi sống để ăn kèm – đó chính là món canh cá nấu dấm.
Khác với những loại canh chua khác, canh cá nấu dấm (hay còn gọi là canh riêu cá) là món ăn quanh năm. Món canh cá nấu dấm có nét đặc biệt bởi nếu ăn vào mùa hè thì có tác dụng giải nhiệt, nhưng ăn vào mùa đông lại cảm thấy ấm áp và dễ tiêu.
Cá chép làm món canh cá nấu dấm là ngon nhất. Ảnh minh họa.
Canh cá nấu dấm là một món ăn dân dã của người Việt Nam nói chung, và người Hà Nội nói riêng. Đó là món có vị thơm ngon của nước canh và thịt cá, hấp dẫn bởi những loại rau gia vị ăn kèm rất phong phú, đa dạng. Món canh cá nấu dấm ở miền Bắc – mà đặc trưng là ở Hà Nội thường được nấu bằng cá chép, thì ở miền Nam người ta lại nấu với cá lóc, cá bông lau.
Canh cá nấu dấm không khó chế biến, nhưng mỗi vùng miền đều có một cách và bí quyết cũng như các loại gia vị khác nhau để nấu, nhưng để nấu ngon và đúng cách thì cũng không phải là đơn giản.
Mẹ tôi bảo rằng, với người Hà Nội để có một nồi canh cá nấu dấm ngon thì nguyên liệu đương nhiên phải có là cá, có thể là cá mè, cá trôi, cá trắm, cá diếc…
Nhưng ngon nhất vẫn là cá chép – mà phải là cá chép tươi ngon còn sống (loại to chừng một cân, hoặc to hơn nữa), vạch cái mang ra còn đỏ tươi, vẩy phải bóng và đều thì mới làm được bát canh cá nấu dấm thơm ngon.
Cá mua về mẹ tôi mổ và làm sạch, đầu và đuôi thì đem nấu dấm, những khúc giữa dành để rán giòn chấm nước mắm tỏi ăn rất đưa cơm.
Đầu tiên mẹ sơ chế sẵn các nguyên liệu: Cà chua bổ múi cau, mỡ nước, hành hoa, thìa là, dấm bỗng (hoặc mẻ), nếu không có vị chua đó thì có thể thay thế bằng tai chua, hoặc quả thanh trà, sấu, dọc… nhưng các loại quả này khi nấu không khéo thì làm màu bát canh cá nấu dấm sẽ không đẹp vì bị thâm.
Chỉ cần chú ý một chút là có được nồi canh cá nấu dấm thơm ngon, nước trong veo đẹp mắt. Ảnh minh họa.
Mẹ tôi nói canh cá nấu dấm ngon nhất là nấu với dấm bỗng (bỗng rượu). Mẹ hay dùng một cái rây để lọc dấm bỗng, sau đó pha thêm chút nước nghệ giã để nấu. Như thế bát canh cá nấu dấm với cà chua sẽ lên màu rất đẹp.
Tiếp đó mẹ tôi phi đầu hành hoa xắt lát cho thơm vàng thì cho 2/3 cà chua vào đảo cho mềm. Rồi tra nước vào nồi vừa đủ, nêm mắm, muối… vừa khẩu vị rồi đun sôi lên.
Nước sôi thì mới cho đầu và đuôi cá đã rán sơ vào. Kinh nghiệm của mẹ tôi là phải đợi nước thật sôi mới được cho cá vào thì nồi thì món canh cá nấu dấm sẽ không bị tanh. Quá trình nấu phải mở vung để hớt bọt, như thế nước canh mới trong, bát canh mới ngon.
Khi nồi canh cá nấu dấm sôi bùng trở lại thì vặn nhỏ lửa, cho nốt vài lát cà chua thái miếng cau còn lại vào cùng dấm bỗng (đã lọc) pha với nước nghệ giã.
Cứ thế mẹ tôi đun liu riu lửa cho đến khi đầu cá chín mềm. Lúc này nồi canh cá nấu dấm đã thơm nức mùi cá và hương vị chua dịu của dấm bỗng, cà chua. Tắt bếp rồi múc ra bát, rắc hành hoa và thìa là thái nhỏ lên trên.
Mâm cơm đã dọn ra cùng với đĩa cá rán giòn, đĩa rau sống xanh mướt, bát nước mắm ớt tỏi cay sè, bên cạnh là âu canh cá nấu dấm nóng bốc khói nghi ngút thơm lừng nức mùi dấm bỗng.
Cả nhà ăn xì xụp canh cá nấu dấm với cơm nóng lúc trời lạnh, mưa gió cảm thấy rất ấm áp và ngon tuyệt. Mấy anh em tôi chẳng ai bảo ai ăn liền tù tì mấy bát cơm.
Mẹ tôi chỉ ngồi xới cơm cho cả nhà ăn cũng đã toát mồ hôi, bà nhìn chúng tôi ăn với một nụ cười mãn nguyện.
Mùa hè cũng món canh cá nấu dấm này điểm thêm bát cà pháo ngâm nước lọc trắng phau khiến mâm cơm rất đẹp mắt và ngon miệng.
Đi làm ăn xa, nhớ nhà lại nhớ mùi vị thơm nức của món canh cá nấu dấm bỗng mẹ nấu mới thực sự thấy thương mẹ quá. Nhớ lắm, món ngon của mẹ…
Theo Gia đình & Xã hội
